بسم الله الرحمن الرحیم

تسبیحات اربعه را باید در نمازها آهسته خواند و در این مسأله، فرقی بین زن و مرد نیست.

1- تسبیحات اربعه نماز در نماز چند بار واجب است؟

در رکعت سوم و چهارم، می‏توان فقط یک حمد یا سه مرتبه تسبیحات اربعه خواند و اگر یک مرتبه هم تسبیحات اربعه بگوید، کافی است.

2- آیا مى‏توان به عمد تسبیحات اربعه را کمتر یا بیشتر از سه بار خواند؟

همه مراجع (به جز آیت‏الله فاضل): ذکر تسبیحات اربعه یک مرتبه کافى است ولى بهتر است سه بار بگوید و خواندن آن بیش از سه مرتبه به قصد ذکر، اشکال ندارد.(1)

آیت‏الله فاضل: احتیاط واجب آن است که تسبیحات اربعه را سه بار بگوید.(2)

(1) توضیح‏المسائل مراجع، م 1005 و آیت‏الله نورى، توضیح‏المسائل، م 1006 و آیت‏الله وحید، توضیح‏المسائل، م 1014. آیت‏الله خامنه‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 483.

(2) توضیح‏المسائل مراجع، م 1005.

3- با آن که عدد تسبیحات اربعه در نماز سه مرتبه است اگر شخصی عمدا آن را چهار بار یا بیشتر بگوید، آیا نمازش در نزد خداوند قبول است؟

تسبیحات اربعه یک مرتبه واجب است و سه مرتبه مستحب است(2) و اگر عمدا زیادتر بگوید به قصد مطلق ذکر اشکالی ندارد، ولی نباید به قصد استحباب و ورود زیادتر بگوید(3(
2 توضیح المسائل مراجع ، ج 1، مسئله 1005.

3 عروه الوثق ج 1 ، ص 660 ، احکام قراءه مسئله 11.

4-آیا در رکعت سوم و چهارم می‏توان بجای تسبیحات اربعه سوره حمد را آهسته خواند؟کدام مستحب است؟

بله می‏توان یک حمد آهسته بجای تسبیحات اربعه خواند و بنا بر احتیاط واجب باید بسم‏الله آن را نیز آهسته بگوید. لیکن بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات اربعه بخواند (و ثواب آن بیشتر است()رساله امام، 1005 و 1008(

5- در صورت شک در تعداد تسبیحات اربعه در نماز وظیفه چیست؟

اکثر مراجع تنها یک بار گفتن تسبیحات اربعه را واجب می‏دانند و آنهایی که سه مرتبه واجب می‏دانند نیز بنابر احتیاط واجب فرموده‏اند. بنابر این اگر یک بار گفته باشید کفایت می‏کند و به شک خود اعتنا نکنید.

6- گاهی اوقات درنماز جماعت پیش می آید من هنوز 3مرتبه تسبیحات اربعه را نگفته ام امام به رکوع می رود ، ...؟

نماز شما صحیح است. اگر وقت دارید سه مرتبه بکوئید اگر وقت ندارید یک مرتبه بگوئید و در رکوع و یا سجده خود را به امام برسانید نما ز شما صحیح است.

توضیح المسائل مراجع ص 814 مسئله 1440

7- اگر انسان در رکعت سوم نماز از روی فراموشی حمد بخواند و بعد از متوجه شدن تسبیحات اربعه را نیز بخواند نمازش چه حکمی دارد؟

صحیح است؛ اگر در رکوع یا بعد از آن، متوجه شد که به جای تسبیحات، "حمد" خوانده، نمازش صحیح است و اگر قبل از رکوع متوجه شد، باید تسبیحات را بخواند؛ گفتنی است انسان می‏تواند به جای تسبیحات اربعه سوره حمد را بخواند اما با نیت و قصد.

8- شک در تعداد تسبیحات اربعه، چه حکمی دارد؟

متن دو استفتاء از آیت ا... فاضل لنکرانی:

س335 ـ اگر کسی در تسبیحات اربعه شک کند، 3 تا گفته یا 2 تا، وظیفه چیست؟

ج ـ بنابر اقل (کمتر) بگذارد و یک مرتبه دیگر بگوید.

س 336 ـ اگر در رکعت سوم یا چهارم تسبیحات اربعه را 4 بار بگوییم، وظیفه چیست؟
ج ـ مانعی ندارد. (1(

9- اگر شک کنیم که تسبیحات اربعه را چند بار گفته ایم وظیفه چیست؟

تسبیحات اربعه یک مرتبه واجب است و سه مرتبه مستحب است و در صورت شک می تواند رجائاً یک مرتبة دیگر بخواند و می توان نخواند، ولی به فتوای آیت الله فاضل در رکعت سوم و چهارم، سه مرتبه تسبیحات اربعه واجب است.(1) علی القاعده اگر شک کرد که دو بار خوانده یا سه بار، یک بار دیگر بخواند. و اگر هنگام خواندن سورة توحید شک کنیم که حمد را خوانده ایم یا نه؟نباید به شکمان توجه کنیم، بلکه نماز را ادامه دهیم.(2(

1. توضیح المسائل مراجع، ج 1، مسئلة 1005.

2. همان ، مسئلة 1168.

10- آیا می‏توان در رکوع و سجود بعد از گفتن ذکر مربوطه تسبیحات اربعه را نیز خواند؟

در رکوع و سجده بعد از خواندن ذکر خاصی دارد، هر ذکری بگوید اشکالی ندارد.

در رکوع احتیاط واجب این است که به قدر سه مرتبه "سبحان الله" یا یک مرتبه "سبحان ربّی العظیم و بحمده" کمتر نباشد. در سجده احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه "سبحان الله" یا یک مرتبه "سبحان ربی الأعلی و بحمده" کمتر نباشد.

‏ توضیح المسائل مراجع ج 1، ص 583، مسئله 1028.

همان، ص 592، مسئله 1049.

11- در صورتی که تسبیحات اربعه را در نماز زیاد بخوانیم چه حکمی دارد ( غیر عمد) و در صورتی که بین نماز شک کنیم که دوبار یا سه بارخوانده ایم چه باید بکنیم و اگر شک کردیم و 4-5 بار خواندیم نمازما چگونه است و نمازهایی که قبلا اینگونه خوانده ایم چطور ؟توضیح دهید.

بدون هیچ گونه مقدمه ای نظر شما را به متن استفتائات و جوابهای مقام معظم رهبری در موضوع سؤال فوق جلب می‌کنیم.

س 499 :آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوّم و چهارم نماز کافی است ؟

ج :کافی است هر چند احتیاط ( احتیاط مستحب ) این است که سه مرتبه گفته شود.

س 500 :تعداد تسبیحات اربعه درنماز سه مرتبه است ولی فردی سهواً چهار بار گفته است آیا نماز او در پیشگاه خداوند مقبول است ؟

ج :اشکال ندارد.

س 501 :کسی که نمی داند تسبیحات اربعه را در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه گفته یا بیشتر و یا کمتر ، چه حکمی دارد ؟

ج :یک مرتبه نیز کفایت می کند و چیزی بر او واجب نیست و تا به رکوع نرفته می تواند بنا را بر اقلّ ( کمتر) گذاشته و تسبیحات را تکرار نماید تا یقین کند که آن را سه مرتبه گفته است. بنا براین با فرض سؤال جنابعالی ، تمام نمازهای گذشته محکوم به صحّت است و نیاز به اعاده و قضا نیز ندارد.

12- اگر در رکعت سوم یا چهارم نماز تسبیحات اربعه را چهار بار بگوییم چه‏حکمی دارد

اشکالی ندارد؛ ولی مستحب است تسبیحات را به صورت فرد تمام کرد نه زوج.

13- عمدا بیش از سه بار گفتن تسبیحات اربعه در نماز چه حکمی دارد؟

اگر چیزی از حمد و سوره و ذکرهای نماز مثل تسبیحات اربعه را عمدا یا احتیاطا چند مرتبه بگوید، اشکال ندارد، ولی اگر از روی وسواس چند مرتبه بگوید، نماز باطل می‏شود.(1)

پی نوشت‏ها:

1- آیت اللَّه فاضل لنکرانی، توضیح المسائل، مسئله 1158.