هرگاه یکی از شما اراده کرد که هر چه از خدا بخواهد به او بدهد باید از همه مردم ناامید شود و جز به خدا امیدوار نباشد. اگر خداوند این حالت را در قلب دعاکننده یافت هر چه از او درخواست شود، عطا می‌کند.

برای ماه رجب به عنوان یکی از پرفضیلت ترین ماه ها ادعیه و اوراد بسیاری ذکر شده است تا با آماده سازی روح، خود را مهیای ورود به میهمانی خدا کنیم.
از این رو، در این نوشتار آثار و فضیلت دعا مرور می شود تا با آگاهی از این فضایل در این فرصت فراهم شده بیشترین فیض را از آن خود کنیم.
دعا در لغت به معنای طلب، درخواست و تقاضا است و در اصطلاح به اظهار نیاز و خواهش بندگان به درگاه خدای قادر متعال گفته می شود. ارزش و اهمیت دعا در فرهنگ اسلامی، از سفارش های قرآن و معصومین (ع) معلوم می شود. این تأکید بسیار زیاد، نشانگر جایگاه ویژه دعا در اسلام است، تا جایی که رسول اکرم (ص) فرمودند: "دعا مغز عبادت است". (وسائل الشیعه، ج 4، صفحه 1086)
باید توجه داشت که دعا آداب و شرایطی دارد از مهمترین این شرایط آن است که دعا کننده باید با تمام وجود متوجه ذات مقدس خدا باشد و از غیر او بکلی دل بکند و هیچ امیدی به دیگران نداشته باشد.
دیگر اینکه در کارهای نیک پیشقدم باشد با بیم و امید به دعا بنشیند. قرآن مجید می فرماید: خاندان زکریای پیغمبر با چنین حالتی خدا را می خواندند: "إِنَّهُم کانُوا یُسارِعُونَ فی الْخَیْراتِ وَ یَدْعُو نَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعینَ" (انبیاء، 90)
خداوند در قرآن به آنها که او را از طریق دعا می خوانند وعده اجابت داده و می فرماید: "وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ" (مومن، 60)؛ یعنی پروردگارتان گفته مرا بخوانید تا اجابت‌تان کنم کسانی که از پرستیدن من کبر می‌ورزند به خواری به جهنم وارد خواهند شد.
امام محمد باقر (ع) در تفسیر و تبیین این دو آیه چنین فرموده اند: "منظور از کلام خداوند که می‌فرماید: "ان الذین یستکبرون..." دعاست، که برترین عبادت است. (بحارالانوار، ج 93، ص 299) و از آن گرامی سؤال شد آیا زیاد قرآن خواندن بهتر است یا زیاد دعا کردن. امام (ع) فرمودند: دعا خواندن، آیا نشنیده‌ای که خداوند متعال می‌فرماید: "قل ما یعبو ابکم..." بگو اگر دعایتان نباشد پروردگار من به شما اعتنایی ندارد.
در این میان توجه به برخی نکات موانع استجابت را برطرف کرده و اجابت دعا را سرعت می بخشد، برخی از این عوامل عبارتند از: تنها به خدا چشم داشتن و قطع امید کردن از غیر او یعنی اینکه از عمق وجود تنها به خالق خود چشم بدوزیم و بر این باور باشیم که هیچ کس جز او قادر به رفع مشکلات و پاسخ گویی به نیازهای ما نیست.
امام صادق (ع) در این باره فرمودند: "هرگاه یکی از شما اراده کرد که هر چه از خدا بخواهد به او بدهد باید از همه مردم ناامید شود و جز به خدا امیدوار نباشد. اگر خداوند این حالت را در قلب دعاکننده یافت هر چه از او درخواست شود، عطا می کند."( وسائل الشیعه، ج 4، صفحه 1174)
توسل و تلاش برای واسطه گری بزرگان در درگاه الهی مسیر اجابت دعا را هموار می کند برای این به واسطه خواهی ائمه (ع) و اولیاء در پیشگاه الهی هنگام دعا سفارش شده است. از این رو است که رسول اکرم (ص) فرمودند: "مرا در اول، وسط و آخر دعا قرار دهید."
علاوه بر این، آغاز دعا با نام خدا و گفتن "بسم الله الرحمن الرحیم" از عوامل مهمی است که از شروط اجابت دعا شمرده می شود تا جایی که پیامبر (ص) می‌فرمایند: "خداوند متعال فرموده است هر کار مهمی بدون بسم الله شروع شود، عقیم خواهد ماند."( وسائل الشیعه، ج 7، ص 170) و عقیم ماندن دعا به معنای اجابت نشدن آن است. در جای دیگر پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: "دعایی که با بسم الله الرحمن الرحیم شروع شود هرگز رد نخواهد شد."( بحارالانوار، ج 90، ص 313)
در این میان هستند عواملی که اثر دعا را تحت تاثیر قرار داده و مانع اجابت آن می شوند از جمله این موارد گناهان است همانگونه که در دعای کمیل می خوانیم: "اللهم اغفر ذنوبی تحبس الدعاء"
امام باقر (ع) فرمودند: "انسان گاهی حاجتی دارد و از خدا طلب می کند و خداوند ضمن قبول آن انجامش را به وقت مناسبی وا می گذارد، ولی بنده در این مدّت مرتکب گناه می شود. خداوند به مأمور اجابت دعا امر می کند: خواسته اش را اجابت نکن و او را از این لطف محروم نما که خشم ما را برانگیخت و شایسته بی اعتنایی گردید."( اصول کافی، ج 2، صفحه 208)
بنابر آنچه بیان شد دعا به عنوان برترین عبادات، شاه کلید حل مشکلات و برخورداری از نعمات الهی است که اگر آداب و شرایط آن فراهم شود انسان را از مسیری مطمئن به آنچه نیاز او است می رساند البته ما نیز باید موقعیت شناس باشیم و از فرصت های ویژه ای همچون ماه رجب که باب برکات الهی باز است استفاده کنیم.