اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم

لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا ?1?
قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نیکوست براى آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد مى‏کند.

أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ نُورَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ وَاحِدَةٌ(2)
همانا ارواح شما و نور شما و طینت شما واحد است.

1- عذر پذیری:

جمال الدین محمد زرندی حنفی مدنی روایت کرده که از حضرت زین‌العابدین از پدرش حسین ‏علیه‌السلام‏ نقل می‌کند که فرمود:
«اگر مردی به من دشنام دهد در این گوش (و به گوش راستش اشاره فرمود) و عذر بیاورد در گوش دیگرم، عذر او را می‏پذیرم؛ زیرا امیرالمؤمنین ‏علیه‌السلام‏ از جدم پیغمبر صلی الله علیه و آله برای من نقل فرمود:

لا یَرِدُ الْحَوْضَ مَنْ لَمْ یَقْبَلِ الْعُذْرَ مِنْ مُحِقٍّ اَوْ مُبْطلٍ(3)
وارد حوض (کوثر) نمی‏شود کسی که عذر را نپذیرد، خواه عذرآور حق بگوید یا باطل.




2- کَرَم و بزرگواری و پیشی نگرفتن نسبت به ولی!

ابن قتیبه روایت می‌کند که مردی خدمت امام حسن ‏علیه‌السلام‏ آمد، و از آن حضرت درخواست چیزی کرد.
حضرت فرمود: «سؤال، شایسته نیست مگر برای
وام سنگین
یا فقرِ خوار کننده
و یا دیه و تاوانی که ادا نکردن آن سبب رسوایی شود.»

عرض کرد: «نیامدم به خدمت شما مگر برای یکی از آنها.»

حضرت، فرمان داد صد دینار به او دادند.

سپس آن مرد خدمت حسین ‏علیه‌السلام‏ رفت و از آن حضرت نیز سؤال کرد، حسین ‏علیه‌السلام‏ هم همان سخن برادرش را به او فرمود و همان پاسخ را شنید؛ سپس پرسید: «برادرم به تو چقدر داد؟»

عرض کرد: «صد دینار.»

حسین ‏علیه‌السلام‏ نودونه دینار به او عطا کرد؛ زیرا نخواست با برادرش برابری کرده باشد.(4)

3- جبران احسان به احسن وجه:

یاقوت مستعصمی از اَنَس روایت می‌کند که در خدمت حسین ‏علیه‌السلام‏ بودم؛

کنیزکی دسته گلی برای آن حضرت آورد. حسین ‏علیه‌السلام‏ فرمود:

اَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللهِ تَعالی

تو برای خدا آزادی.

گفتم: «کنیزکی یک دسته گل برایت آورده و تو او را آزاد می‏کنی؟»
فرمود: «این چنین خدا به ما ادب آموخته است؛ زیرا می‌فرماید:

وَ اِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّة فَحَیُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها اَوْ رُدُّوها»(5)
هرگاه کسی شما را ستایش کند، شما نیز باید در مقابل به ستایشی بهتر از آن، یا مانند آن، پاسخ دهید.

و نیکوتر از این دسته گل، آزاد ساختن او بود.(6)

مأخذ:
(1): سوره احزاب، آیه 21
(2): فرازی از زیارت جامعه کبیره
(3) - نظم درر السمطین، ص 209.
(4) - سمو المعنی، ص 152.
(5) - سورة نساء، آیة 86.
(6) - سمو المعنی، ص 159؛ ابوالشهداء، ص 72.


منبع: تلخیص از کتاب آیینه جمال، نگرشی بر مکارم اخلاق حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام، تألیف آیة الله العظمى لطف الله صافى گلپایگانى